زاری و نزاری زاگرس – ایندکس ایران

ایندکس ایران/لرستان درختان بلوط به عنوان یکی از با ارزش ترین ذخایر جنگلی حوزه رویشی زاگرس این روزها حال و روز خوشی ندارند و نیازمند اقدام اورژانسی هستند.

یکی از مشکلاتی که در حال حاضر گریبانگیر جنگل های حوزه رویشی زاگرس از جمله بلوط شده آفات و بیماری بوده که آنها را با خطر جدی مواجه کرده است.

آفت های جوانه خوار، برگ خوار، بذرخوار و بیماری زغالی از جمله بیماری هایی است که زاگرس و بلوط های آن را با خطر مواجه کرده است.

همچنین در چند سال اخیر به هم خوردن اکوسیستم، دستکاری طبیعت، تغییر اقلیم و از بین رفتن دشمنان طبیعی آفت، باعث طغیان آفت جوانه خوار موجب شده درختان بلوط زاگرس در معرض نابودی قرار گیرند.

در این خصوص دکتر اسدالله حسینی چگنی عضو هییت علمی دانشگاه لرستان در گفت وگو با ایندکس ایران می گوید: جنگل های بلوط زاگرس بیش از هر زمان شکننده و در معرض خطر زوال و نابودی قرار دارند.

وی ادامه داد: تنش برگ خواری توسط آفات برگخوار هر سال اغلب در ابتدای فصل رویشی به صورت جدی آنها را تهدید می کند.

تشکیل ستاد راهبردی و هماهنگی مدیریت آفات و بیماری های جنگل های زاگرس

حسینی چگنی اضافه کرد: عملیات کنترل آفات بدون برنامه راهبردی جامع برای همه استان های درگیر به صورت جزیره ای دنبال می شود.

این عضو هییت علمی دانشگاه لرستان صحبت هایش را این چنین ادامه می دهد که مسایل و مشکلات کنترل آفات نیازمند پیگیری متولیان اجرایی و تحقیقات محققان دانشگاهی و مراکز تحقیقاتی است.

این استاد دانشگاه افزود: کلان نگاه ویژه به موضوع آفات برگ خوار بلوط و پدیده سالانه برگخواری، تمرکز موضوع را از صرف آفت زدگی خارج و آن را در زمره بحران های کشوری قرار می دهد.

این محقق یادآور شد: مبارزه با آفات برگخوار بلوط نیازمند یک نگاه جامع نگر، عزم ملی، فرابخشی و فرااستانی در محدوده جنگل های زاگرس بوده و پیشنهاد مشخص تشکیل ستاد راهبردی و هماهنگی مدیریت آفات و بیماری های جنگل های زاگرس در بین استان های زاگرس نشین است.

این عضو هییت علمی دانشگاه لرستان اظهار کرد: در سال جاری به دلیل رطوبت و تغییرات دمایی شرایط مساعد برای طغیان برگ خواران بلوط به ویژه برگ خوار سبز بلوط فراهم شد به طوری که حتی بارش های متناوب و زیاد نتوانست اثر سوء مورد انتظار روی آفات داشته باشد و در جهت کاهش آنها عمل کند.

وی بیان کرد: امسال علاوه بر کانون های طغیان همیشگی برخی کانون ها به صورت نوظهور ایجاد شدند و در مجموع 17 کانون طغیان آفات شناسایی شد.

اهمیت زاگرس و حوزه رویشی آن تا جاییست که عباسعلی نوبخت رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور نیز با اشاره به کارکردهای پوشش گیاهی به ویژه جنگل های زاگرس اظهارکرد: منطقه زاگرس با داشتن هفت رودخانه از 9 رودخانه بزرگ ایران تامین کننده 40 درصد آب کشور است که سالیان بالغ بر 6 میلیارد مترمکعب می شود.

رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ضمن برشمردن اهم ظرفیت های پوشش گیاهی، با اشاره به وجود بیش از 8000 گیاهی در ایران، این تنوع ژنتیکی را معادل تعداد کل گونه های قاره اروپا دانست که یک بانک ژنتیکی خارق العاده را در پهنه کشور تشکیل می دهند.

استفاده از سموم و آفات کش ها، باعث از بین رفتن شکارگرهای طبیعی می شود

وی درباره مشکل اصلی جنگل های زاگرس گفت: از 6 میلیون هکتار جنگل های زاگرسی زیراشکوب حدود 2 میلیون هکتار آن تحت بهره برداری های کشاورزی و باغداریست.

این مسیول اظهار کرد: این فعالیت ها و در پی استفاده از سموم و آفات کش ها، شکارگرهای طبیعی از بین می روند و این امر باعث طغیان آفات مثل برگ خوار و جوانه خوار بلوط می شود که خسارت عمده ای به این جنگل ها می زند.

آفات جوانه خوار و برگ خوار بلوط به دلیل تغییر آب و هوا، اقلیم، خشکسالی و کاهش بارندگی طی سالیان گذشته در مناطق زاگرس و لرستان نمود زیادی پیدا کرده که این موضوع را بهروز دریکوند، معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تایید و به تشریح اقدامات انجام شده توسط آن اداره درباره مبارزه با آفات برگ خوار بلوط در استان لرستان پرداخت.

40 هزار هکتار از اراضی جنگلی لرستان مبتلا به پروانه برگ خوار بلوط هستند

وی گفت: 40 هزار هکتار از اراضی جنگلی لرستان مبتلا به پروانه برگ خوار بلوط هستند و اداره کل منابع طبیعی استان هر ساله با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد، در فصل زمستان با استفاده از آفت کش بی تی اقدامات موثری جهت مبارزه با این آفات انجام می دهد.

این مسیول اظهار کرد: بر اساس آمار موجود، در مناطقی که مبارزه با آفت کش بیولوژیک انجام شده است، شاهد کاهش حضور آفات برگ خوار هستیم.

دریکوند از دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و پژوهشی جهت همکاری با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری دعوت به همکاری کرد و یادآور شد: اداره منابع طبیعی از هرگونه طرح و پروژه تحقیقاتی درخصوص روش های مبارزه با آفات جنگل های زاگرس، استقبال و حمایت خواهد کرد.

وی از راه اندازی سامانه پایش جنگل های زاگرس در اداره کل منابع طبیعی لرستان خبر داد و از این امر به عنوان گام مهمی برای بررسی پیوسته و مداوم وضعیت جنگل های استان یاد کرد.

برای حل مشکلات جنگل های زاگرس باید از روش های طبیعی بهره برد

علی سالاروند مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان نیز در این باره گفت: جنگل های بلوط زاگرس وضعیت خوبی ندارند و سمومی که استفاده می شود، راهکار موثر نیست.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: نمی توانیم هیچ گونه ای را از طبیعت حذف کنیم، مثلاً اگر گونه پلنگ از طبیعت حذف شود، گراز طغیان می کند.

سالاروند با بیان اینکه تغییرات اقلیمی ناشی از مدیریت ضعیف ماست، ادامه داد: جنگل های بلوط زاگرس وضعیت و حال خوبی ندارند و سمومی که استفاده می شوند، شاید راهکار اصلی نباشد، باید از شکارگرهای طبیعی و حشرات استفاده کرد چون روش مکانیکی و سمپاشی جواب نمی دهد.

وی با اشاره به اینکه تعادل در طبیعت به هم خورده، شکارگر طبیعی از بین رفته، آفات طغیان کرده است و برای حل مشکلات جنگل های زاگرس باید از روش های طبیعی بهره برد، افزود: با رویکرد علمی – دانشگاهی و با مشارکت مردم می توان به حکمرانی پایدار مبتنی بر توسعه پایدار دست یافت .

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند حشرات جزو مهمی از بوم سازگان های جنگلی بوده و در صورتی که مداخلات انسانی در جنگل ها به حداقل برسد این بوم سازگان های جنگلی قادر به تحمل و سازگاری با عوامل نامساعد محیطی هستند که در این رابطه مجید توکلی، استادیار حشره شناسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان بر آن صحه می گذارد و می گوید: عوامل کنترل کننده طبیعی موجود در جنگل حشرات برگ خوار را مهار می کند.

وی به ایندکس ایران گفت: طغیان و خسارت زایی آفات برگ خوار بلوط همزمان با فصل رویشی درختان جنگلی در سال 1403 در بعضی از مناطق  جنگلی استان به طور وسیعی گسترش یافته و متاسفانه شدت و حجم خسارت زایی آنها نسبت به سال های گذشته بسیار بیشتر شده است.

حشرات برگ خوار بلوط بخشی جدایی ناپذیر اکوسیستم های جنگلی هستند

توکلی اظهار کرد: البته حشرات برگ خوار بلوط بخشی جدایی ناپذیر از اکوسیستم های جنگلی ما را تشکیل می دهند که معمولاً  هر ساله در ابتدای فصل رویشی همزمان با رویش درختان جنگلی بصورت محدود و اندک شاهد حضور آنها بوده ایم و در حجم بسیار محدودی  ممکن است خسارتی را به درختان تحمیل کنند ولی عوامل کنترل کننده طبیعی موجود در جنگل آنها را مهار  کرده و تعادل زیستی که قانون جنگل است بر این عرصه های طبیعی حاکم می شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اما آنچه امسال شاهد آن هستیم خساراتی بسیار فراتر و با شدت بسیار زیادتر از نوع برگ خواری شدید و یا طغیان است به طوری که در اغلب مناطق درختان آلوده 100 درصد برگ های خود را از دست داده و درختان جنگلی عاری از برگ چهره کاملاً زمستانی به خود گرفته اند.

وی افزود: اینگونه اتفاقات نشان دهنده ی بهم خوردن نظم و تعادل زیستی در جنگل است و عامل اصلی آن دخالت های بی رویه ما انسان ها بطور مستقیم و غیر مستقیم در محیط های طببعی است.

این استادیار حشره شناسی کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان صحبت هایش را ادامه داد و می گوید: اغلب برگ خواران بلوط تک نسلی بوده و  مرحله لاروی و خسارت زایی آنها تا اواسط خردادماه به پایان می رسد و درختان آسیب دیده مجددا تجدید حیات کرده و تولید برگ می کنند.

این محقق اضافه کرد: اما طی این مرحله برگخواری انجام شده در اثر تنش تحمیل شده به درختان، شرایط برای ایجاد آسیب های جدی و جبران ناپذیری روی درختان مورد تهاجم، مانند نفوذ و یا تهاجم آفات و عوامل بیمارگر فرصت طلب کشنده درختان مهیا می شود، که پیامدهای آنها  اغلب به خشکیدگی و زوال درختان ختم می شود.

طغیان انفجاری برگخواران زنگ خطر فروپاشی حوزه رویشی زاگرس است

توکلی تصریح کرد: البته بیشترین توجه ما باید روی آفات چند نسلی مانند پروانه برگ خوار سفید بلوط متمرکز شود که شروع برگخواری آنها از اردیبهشت ماه شروع و تا آبان ماه همان سال ادامه دارد.

وی گفت: متاسفانه دو کانون طغیان از این آفت در مناطق جنگلی استان وجود داشته و باید برنامه های مدیریتی برای مهار آن داشته باشیم. ما اگر می توانستیم شرایط قرق به مفهوم واقعی را در کانون های بحرانی آفات برگ خوار استان مهیا کنیم جنگل همین عوامل مهاجم را سرکوب می کرد و خیلی سریع تعادل زیستی برقرار می شد.

این استادیار حشره شناسی تصریح کرد: ما چه بلایی سر این جنگل ها آوردیم که دیگر توان و یا رمقی برای دفاع از خود ندارند، ما طی چند دهه اخیر به جنگل های آسیب دیده و تخریب شده ی زاگرس به عنوان یک منبع درآمد و یا وسیله معیشیت نگاه کرده ایم که بخشی از آن ناشی فقر و فشار اقتصادی است و بخشی دیگر ناشی از حرص و ولع و زیاده خواهی و بخشی نیز ناشی از سوء مدیریت و به هر شکل آنها را مورد بهره برداری و استثمار قرار داده ایم.

توکلی با بیان اینکه انسان بزرگترین آفات خسارت زا برای این جنگل ها محسوب می شود، تاکید کرد: طغیان انفجاری برگخواران در واقع صدای زنگ خطر برای فرو پاشی حوزه رویشی زاگرس است.

وی بیان کرد: مبارزه با این آفات مخرب برگ خوار هیچگونه روش کوتاه مدتی ندارد بلکه هر اقدام ابتر و عجولانه که انجام گیرد اوضاع را بدتر خواهد کرد، بنابراین موضوع و مسیله را باید اساسی و ریشه ای حل کرد.

این استاد دانشگاه گفت: نگاه برنامه ریزان به حوزه رویشی زاگرس هر چه سریعتر باید عوض شود.

همچنین حمیدرضا قنبری مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در خصوص طغیان آفات درختان بلوط گفت: کنترل آفات، بیماری ها و اطفای حریق در عرصه های منابع طبیعی کشور در اولویت این سازمان قراردارد.

وی اظهار کرد: یکی از بخش های مهمی که در وظایف و ماموریت های این دفتر تعیین شده بخش گیاه پزشکی و مدیریت و کنترل آفات و بیماری های بخش جنگل ها و مراتع بوده که با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش خطر طغیان آفات و بیماری ها در این حوزه برنامه ریزی برای ایجاد سامانه پایش و کنترل هوشمند در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در دستور کار قرار گرفته است.

استقرار سامانه هوشمند مدیریت و پایش آفات و بیماری های کلیدی و نوظهور عرصه های جنگلی

این مسیول خاطرنشان کرد: به ادارات کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ها ابلاغ شده است در صورت طغیان آفات و بیماری های کلیدی در عرصه های منابع طبیعی با توجه به محدودیت زمانی ضمن پایش مستمر نسبت به عقد قرارداد و اجرای عملیات مبارزه و کنترل آفات و بیماری های اقدامات لازم انجام گیرد.

وی با اشاره به ظهور آفات پروانه جوانه خوار و برگخوار درختان بلوط، افزود: طبق تجربه سال های گذشته پروانه جوانه خوار مهم ترین آفت برگ خوار است.

قنبری با بیان اینکه نقاط بحرانی پایش شده است، اضافه کرد: کنترل این آفت با محلول پاشی جوابگو نیست و باید به دنبال محلول جدید باشیم که تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.

وی افزود: اقدامات لازم باید در این راستا صورت گیرد و طی بررسی های انجام شده با توجه به یک نسلی بودن آفت پروانه جوانه خوار بلوط زمان طلایی مبارزه با لاروهای سن یک و دو این آفت به دلیل بروز بارندگی های مداوم و شدید در استان امکان اجرای عملیات محلول پاشی را به طور کامل مقدور نبود.

این مسیول در ادامه اظهار کرد: طبق پایشی که در استان توسط همکاران ما انجام گرفته است از میزان سطوح  آلوده بحرانی درختان بلوط به این دو آفت درحال حاضر سطحی معادل هزار هکتار عملیات مبارزه و کنترل انجام گرفته است و اقدامات لازم برای مبارزه در سطح هزار هکتار دیگر علیه آفت پروانه برگخوار بلوط در مناطق بحرانی به محض ظهور آفت در دستور کار قرار گرفته است.

مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: امسال یک سامانه هوشمند مدیریت و پایش آفات و بیماری های کلیدی و نوظهور عرصه های جنگلی، مرتعی و بیابانی  استقرار پیدا خواهد کرد که اعتبارات آن پیش بینی شده و این مهم را به منصه ظهور می رسانیم و پایش آفات و بیماری ها به صورت سامانه هوشمند انجام می شود.

به گزارش ایندکس ایران، جنگل های بلوط زاگرس به لحاظ حفاظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی دارای اهمیت منحصر به فردی هستند و حفاظت از آن ها در برابر بیماری ها و آفات مخصوصاً آفت جوانه خوار بلوط امری ضروری است.

پایان خبر ایندکس ایران